OCHRONAWIZERUNKU.ORG.PL

Ogólnopolskie badanie
realizowane w interesie publicznym
dot. przetwarzania, wykorzystywania i rozpowszechniania wizerunku dzieci
w placówkach edukacyjnych

Szanowni Państwo.

Ochrona wizerunku dzieci i osób nieletnich stanowi jedno z kluczowych wyzwań współczesnego społeczeństwa. W dobie powszechnej cyfryzacji, mediów społecznościowych i szerokiego dostępu do technologii, konieczne jest zwrócenie szczególnej uwagi na to, w jaki sposób wizerunek dzieci jest przetwarzany, wykorzystywany i rozpowszechniany, zwłaszcza w placówkach edukacyjnych. Te instytucje pełnią istotną rolę w kształtowaniu społecznej świadomości i przestrzeganiu zasad ochrony prywatności dzieci, co wiąże się z odpowiedzialnością zarówno dyrekcji, nauczycieli, jak i personelu administracyjnego.

Celem niniejszego badania jest przeprowadzenie ogólnopolskiej analizy praktyk dotyczących przetwarzania wizerunku dzieci w przedszkolach i szkołach podstawowych. Badanie obejmuje nie tylko kwestie formalnoprawne, takie jak uzyskiwanie zgód rodziców czy zgodność działań z przepisami RODO i nowelizacją Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego z 2023 roku, ale również aspekty związane z bezpieczeństwem cyfrowym oraz etycznym wykorzystaniem wizerunku dzieci.

W ramach badania szczególna uwaga zostanie poświęcona identyfikacji zagrożeń wynikających z publikacji zdjęć dzieci oraz analizie procedur wdrażanych w placówkach w celu ochrony tych danych. Istotnym elementem będzie także zbadanie, w jaki sposób placówki edukacyjne przeciwdziałają dyskryminacji i wykluczeniu dzieci, których wizerunek nie jest publikowany z uwagi na brak zgody rodziców. Dodatkowo, badanie umożliwi ocenę poziomu świadomości personelu na temat ochrony wizerunku dzieci oraz efektywności realizowanych szkoleń w tym zakresie.

Uzyskane wyniki badania posłużą do sformułowania rekomendacji, które mogą zostać wykorzystane do opracowania standardów i dobrych praktyk w obszarze ochrony wizerunku dzieci w placówkach edukacyjnych. Liczymy, że opracowane wnioski przyczynią się do podniesienia poziomu bezpieczeństwa i odpowiedzialności w zakresie zarządzania danymi wizerunkowymi dzieci w środowisku edukacyjnym, a także zwiększą świadomość znaczenia tych działań w kontekście ochrony praw dziecka i dobra publicznego.

Serdecznie zachęcamy do zapoznania się z planem badania oraz wspierania działań na rzecz ochrony wizerunku dzieci w Polsce. Wspólnie możemy zapewnić lepszą ochronę prywatności najmłodszych i stworzyć bezpieczniejsze środowisko dla ich rozwoju.

Plan badania: Przetwarzanie, wykorzystywanie i rozpowszechnianie wizerunku dzieci w placówkach edukacyjnych

1. Cel badania

1.1. Zidentyfikowanie praktyk związanych z przetwarzaniem, wykorzystywaniem i rozpowszechnianiem wizerunku dzieci w przedszkolach i szkołach.

Zidentyfikowanie praktyk jest kluczowym elementem badania, ponieważ pozwala zrozumieć, jak wizerunki dzieci są przetwarzane na poziomie operacyjnym w placówkach edukacyjnych oraz jakie ryzyka wiążą się z tym procesem. Proces ten obejmuje następujące zagadnienia:

1.1.1. Sposoby zbierania zgód na przetwarzanie wizerunku dzieci

  • Forma zgód: Czy zgody są zbierane w formie pisemnej, cyfrowej, czy ustnej? Jakie informacje zawierają dokumenty zgody (np. cel przetwarzania, okres przechowywania danych, możliwość wycofania zgody)?
  • Zakres zgód: Czy zgody obejmują wszystkie rodzaje działań (np. zdjęcia grupowe, indywidualne, nagrania wideo)? Czy są wystarczająco szczegółowe, aby zrozumieć, w jakim kontekście wizerunek dziecka będzie używany?
  • Komu udzielana jest zgoda: Czy zgoda jest udzielana jednorazowo, czy każdorazowo przy nowym wykorzystaniu wizerunku (np. na potrzeby konkursów, gazetki szkolnej, mediów społecznościowych)?
  • Wycofywanie zgód: Jakie procedury stosują placówki w przypadku wycofania zgody przez rodziców?

1.1.2. Wykorzystanie wizerunku w codziennych praktykach edukacyjnych

  • Publikacje w mediach społecznościowych: Czy placówki udostępniają zdjęcia i filmy dzieci na swoich stronach internetowych lub profilach w mediach społecznościowych? Jakie środki bezpieczeństwa stosują (np. zamazywanie twarzy, ograniczenie dostępu)?
  • Dokumentacja działań edukacyjnych: Czy zdjęcia są wykorzystywane do dokumentowania projektów, wydarzeń szkolnych, wycieczek i innych aktywności? Jakie są procedury selekcji zdjęć do publikacji?
  • Promocja placówki: Czy wizerunki dzieci są wykorzystywane w materiałach promocyjnych (np. ulotki, banery, filmy reklamowe)? Jakie kryteria decydują o ich wyborze?

1.1.3. Przechowywanie wizerunku dzieci

  • Miejsca przechowywania: Czy zdjęcia i nagrania są przechowywane na nośnikach cyfrowych, w chmurze, czy w formie fizycznej (np. albumy szkolne)?
  • Zabezpieczenia: Jakie środki techniczne i organizacyjne są stosowane w celu ochrony zdjęć i nagrań przed nieuprawnionym dostępem (np. szyfrowanie, hasła, ograniczenie dostępu)?
  • Okres przechowywania: Czy placówki określają maksymalny czas przechowywania zdjęć i nagrań? Jak postępują z archiwami po zakończeniu edukacji dziecka?

1.1.4. Praktyki związane z udostępnianiem wizerunku dzieci stronom trzecim

  • Współpraca z mediami: Czy placówki udostępniają zdjęcia dzieci lokalnym gazetom, telewizji lub innym podmiotom zewnętrznym? Na jakich zasadach to się odbywa (np. czy uzyskują dodatkowe zgody od rodziców)?
  • Konkursy i wydarzenia zewnętrzne: Czy zdjęcia dzieci są przesyłane na konkursy, do organizacji pozarządowych lub innych instytucji? Jakie procedury stosują placówki, aby zapewnić zgodność z przepisami?
  • Podmioty technologiczne: Czy zdjęcia i nagrania są przetwarzane przez zewnętrzne firmy (np. dostawców usług IT)? Jakie umowy regulują te kwestie?

1.1.5. Występowanie problemów i incydentów związanych z przetwarzaniem wizerunku

  • Naruszenia prywatności: Czy w przeszłości w placówkach edukacyjnych występowały przypadki nieautoryzowanego rozpowszechniania wizerunku dzieci? Jakie były przyczyny i konsekwencje tych incydentów?
  • Zgłoszenia od rodziców: Czy rodzice zgłaszali skargi lub obawy dotyczące sposobu wykorzystania zdjęć ich dzieci? Jak placówki reagowały na takie sytuacje?
  • Audyt zgodności z przepisami: Czy placówki były kontrolowane pod kątem zgodności z RODO lub przepisami krajowymi dotyczącymi ochrony wizerunku?

1.1.6. Świadomość prawna pracowników placówek edukacyjnych

  • Znajomość przepisów: Czy nauczyciele i personel administracyjny znają przepisy dotyczące ochrony wizerunku dzieci, w tym wymogi RODO?
  • Szkolenia: Czy pracownicy uczestniczą w szkoleniach dotyczących ochrony danych osobowych i wizerunku dzieci? Jeśli tak, to jak często i kto je prowadzi?
  • Procedury wewnętrzne: Czy placówki posiadają jasne wytyczne i polityki wewnętrzne regulujące przetwarzanie wizerunku dzieci?

1.2. Ocena zgodności tych praktyk z przepisami prawa, w tym RODO i przepisami krajowymi.
1.3. Zbadanie potencjalnych zagrożeń dla praw dzieci, w tym ochrony ich prywatności i bezpieczeństwa.
1.4. Wypracowanie rekomendacji dla placówek edukacyjnych, rodziców i decydentów w zakresie ochrony wizerunku dzieci.

2. Zakres badania

2.1. Podmioty badane:

  • Placówki edukacyjne (przedszkola, szkoły podstawowe).
  • Nauczyciele, dyrektorzy, personel administracyjny.
  • Rodzice i opiekunowie prawni dzieci.

2.2. Obszary analizy:

  • Zbieranie zgód na wykorzystanie wizerunku dzieci.
  • Praktyki rozpowszechniania zdjęć i nagrań (np. na stronach internetowych, w mediach społecznościowych, materiałach promocyjnych).
  • Świadomość prawna rodziców i pracowników placówek.
  • Incydenty naruszenia prywatności dzieci.

2.3. Terytorium:

Cała Polska, z uwzględnieniem różnorodności geograficznej, wielkości placówek oraz ich statusu (publiczne i niepubliczne).

3. Metodologia

3.1. Metody badawcze:

  • Ankiety skierowane do rodziców, nauczycieli i dyrektorów (ilościowe).
  • Wywiady pogłębione z dyrektorami, przedstawicielami kuratoriów oświaty oraz ekspertami prawnymi i psychologicznymi (jakościowe).
  • Analiza dokumentów: zgody rodziców, regulaminy placówek, polityki prywatności.

3.2. Próbka badawcza:

  • Minimum 1000 placówek edukacyjnych.
  • Co najmniej 3000 respondentów, w tym rodzice, nauczyciele i dyrektorzy.

3.3. Analiza danych:

  • Analiza statystyczna (w przypadku ankiet).
  • Metoda analizy treści (w przypadku wywiadów i dokumentacji).

4. Aspekty prawne

4.1. Przepisy prawa:

  • RODO: Art. 6 i 7 (zgoda na przetwarzanie danych), Art. 8 (ochrona danych dzieci).
  • Kodeks cywilny: Ochrona dóbr osobistych, w tym wizerunku (Art. 23 i 24).
  • Ustawa o systemie oświaty: Regulacje dotyczące obowiązków placówek edukacyjnych.
  • Nowelizacja Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego z dnia 28 lipca 2023 r.
  • Ustawa o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich z dnia 13 maja 2016 r.

4.2. Problematyka prawna:

  • Czy zgody na przetwarzanie wizerunku są uzyskiwane prawidłowo?
  • Jakie ryzyka wiążą się z rozpowszechnianiem wizerunku dzieci w mediach?
  • Czy placówki mają procedury postępowania w przypadku naruszeń prywatności dzieci?

5. Aspekty medyczne i psychologiczne

5.1. Potencjalne konsekwencje:

  • Naruszenie prywatności dziecka może prowadzić do stresu i problemów emocjonalnych.
  • Rozpowszechnianie wizerunku w sieci może zwiększyć ryzyko cyberprzemocy, groomingu lub wykorzystywania zdjęć w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem.

5.2. Współpraca z ekspertami:

  • Konsultacje z psychologami dziecięcymi w celu oceny wpływu rozpowszechniania wizerunku na rozwój emocjonalny i społeczny dzieci.
  • Włączenie specjalistów ds. bezpieczeństwa dzieci w Internecie do wypracowania zaleceń.

6. Podsumowanie i rekomendacje

6.1. Podsumowanie wyników:

  • Opis najczęstszych praktyk w placówkach edukacyjnych.
  • Identyfikacja luk w wiedzy prawnej wśród pracowników i rodziców.
  • Analiza zagrożeń wynikających z niewłaściwego rozpowszechniania wizerunku dzieci.

6.2. Rekomendacje:

  • Dla placówek edukacyjnych:
    • Wdrożenie standardowych procedur uzyskiwania zgód na przetwarzanie wizerunku.
    • Opracowanie polityk bezpieczeństwa dotyczących publikacji zdjęć dzieci w Internecie.
  • Dla rodziców:
    • Organizacja szkoleń na temat praw związanych z ochroną wizerunku dzieci.
    • Ułatwienie dostępu do informacji o procedurach placówek.
  • Dla decydentów:
    • Propozycje zmian legislacyjnych w zakresie ochrony wizerunku dzieci w edukacji.
    • Wprowadzenie obowiązkowych szkoleń z ochrony danych osobowych dla pracowników placówek edukacyjnych.

6.3. Działania długofalowe:

  • Stworzenie ogólnopolskiego systemu zgłaszania incydentów naruszeń wizerunku dzieci.
  • Promowanie dobrych praktyk w zakresie zarządzania danymi osobowymi dzieci.

Ogólnopolskie badanie realizowane w interesie publicznym dot. przetwarzania, wykorzystywania i rozpowszechniania wizerunku dzieci w placówkach edukacyjnych pozwoli nie tylko na ocenę aktualnej sytuacji, ale także na podniesienie standardów ochrony wizerunku dzieci w Polsce, zwiększenie świadomości społecznej i zminimalizowanie potencjalnych zagrożeń.

Realizacja niniejszego badania służy wyłącznie celom publicznym, w szczególności ochronie praw dzieci, oraz nie powoduje naruszenia zasad działania placówek edukacyjnych. Prosimy o współpracę oraz uwzględnienie znaczenia tego badania dla kształtowania polityki ochrony dzieci i poprawy procedur wewnętrznych w systemie oświaty.

Serdecznie dziękujemy za Państwa zaangażowanie i współpracę.